දියවැඩියාව හදුනාගනිමු.
දියවැඩියාව යනු රුධිරගත ග්ලූකෝස් ප්‍රමාණය වැඩි වූ විට ඇතිවන රෝගයකි. ග්ලූකෝස් යනු අපගේ ප්‍රධාන ශක්ති ප්‍රභවය වන අතර අප ග්ලූකෝස් ලබාගන්නේ අප ගන්නා ආහාර මගිනි. ඉන්සියුලින් යනු රුධිරයේ අඩංගු වන ග්ලුකෝස් (සීනි) අඩු කිරීමට දායක වන හෝමෝනයයි. ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ අග්න්‍යාශය නම් වන ඉන්ද්‍රියේ අඩංගු බීටා සෛල මගිනි. වයස අවුරුදු 20 පමණ වන විට අපගේ ජීවත කාලය පුරා අප විසින් ප්‍රයෝජනයට ගන්නා බීටා සෛල නිපදවී අවසන්.
අපගේ ශරීරය, කිසිසේත්ම ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැතිනම් හෝ ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැතිනම් හෝ නිපදවන ඉන්සියුලින් හොඳින් භාවිතා නොකරන්නේනම් රුධිරයේ පවතින ග්ලූකෝස් ඔබේ සෛල තුලට ඇතුළු නොවේ. මේ නිසා ඔබගේ රුධිරගත ග්ලුකෝස් ප්‍රමාණය ඉහල යයි. දියවැඩියාව යනු මෙම තත්වයයි. දිගු කාලයක් පුරා මෙසේ ඉහල රුධිරගත සීනි ප්‍රමාණයක් තිබීම සෞඛ්‍ය ගැටළු රාශියකට හේතුවේ.
දියවැඩියාවට ප්‍රතිකාරයක් නොමැති වුවද, ඔබේ දියවැඩියාව පාලනය කිරීමට සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්නව සිටීමට ඔබට පියවර ගත හැකිය.
දියවැඩියාවේ විවිධ ප්‍රභේද ඇත. එයින් ප්‍රධාන වන්නේ,
- පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව
- දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව
- ගර්භණි දියවැඩියාව
මින් වඩාත් සුලභ වන්නේ දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාවයි.
පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව :
ඔබට පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව තිබේ නම්, ඔබේ ශරීරය ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැත. ඔබේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ඉන්සියුලින් නිපදවන අග්න්‍යාශයේ ඇති සෛල වලට පහර දී විනාශ කරයි. පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව සාමාන්‍යයෙන් ළමුන් හා තරුණයින් තුළ හඳුනාගනු ලැබේ. පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයින් ජීවත්ව සිටීම සඳහා සෑම දිනකම ඉන්සියුලින් ගත යුතුය.
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව :
ඔබට දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව තිබේ නම්, ඔබේ ශරීරය හොදින් ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැත, එසේ නැතිනම් නිපදවන ඉන්සියුලින් හොදින් භාවිතා කරන්නේ නැත. ඔබට ඕනෑම වයසක දී දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇතිවිය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, මෙම වර්ගයේ දියවැඩියාව බොහෝ විට ඇතිවන්නේ මැදිවියේ හා මහලු වියේ දිය. දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව හඳුනාගන්නා අවස්තාව වන විටත්, අප විසින් අපගේ බීටා සෛල වලින් අඩක් විනාශ කොට ඇති බව පර්යේෂණ වලින් පෙන්වා දී ඇත.
ගර්භණී දියවැඩියාව :
සමහර කාන්තාවන්ට ගර්භනී අවධියේදී ගර්භණී දියවැඩියාව ඇති වේ. බොහෝ විට, මෙම වර්ගයේ දියවැඩියාව දරුවා ඉපදුණු පසු පහව යයි. කෙසේ වෙතත්, ඔබට ගර්භණී දියවැඩියාව වැළඳී ඇත්නම්, පසුකාලීනව දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව වැළඳීමට වැඩි අවස්ථාවක් තිබේ. සමහර විට ගර්භණී සමයේදී හඳුනාගත් දියවැඩියාව ඇත්ත වශයෙන්ම දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව විය හැකිය.
වෙනත් වර්ග වල දියවැඩියා තත්ව :
මොනොජනික් දියවැඩියාව සහ සිස්ටික් ෆයිබ්‍රෝසිස් ආශ්‍රිත දියවැඩියාව, දුලභ දියවැඩියාව ආශ්‍රිත තත්ව වලට උදාහරණ වේ.
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව වැළඳීමට වැඩි ඉඩක් ඇත්තේ කාටද ?
ඔබ වයස අවුරුදු 45 හෝ ඊට වැඩි නම්, ඔබ පවුලේ දියවැඩියාව වැළදුණු අය සිටිනම්, ඔබ අධි බරැති අයෙකු නම් ඔබට දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව වැළඳීමට වැඩි ඉඩක් ඇත. සංතෘප්ත මේදය අඩංගු ආහාර අධික ලෙස පරිභෝජනය කිරීම, ව්‍යායාම නොකිරීම, අධි රුධිර පීඩනය වැනි ඇතැම් සෞඛ්‍ය ගැටලු ද දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව වැළඳීමේ අවස්ථාව කෙරෙහි බලපායි. ඔබට ගර්භණී සමයේදී පූර්ව දියවැඩියාව හෝ ගර්භණී දියවැඩියාව වැළඳී ඇත්නම් දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව වැළඳීමේ අවදානම වැඩිය.
පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව ජානමය අවදානම සහ පාරිසරික සාධකවල එකතුවක් නිසා ඇති වේ යැයි සැලකේ. පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව සඳහා බර සාධකයක් වන බව විශ්වාස නොකෙරේ.
ශරීරය තුල සිදුවන පරිවුර්තිය ක්‍රියා අතර මේදය බිඳවැටීමේ ක්‍රියාවලියද ඇත. මේදය බිදවැටීමෙන් නිපදවන ඵල වලට අග්න්‍යාශයේ බීටා සෛලවල ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධා ඇති කළ හැකි අතර අවසානයේ ඒවායේ විනාශයට ද හේතු වේ.
රුධිරයේ සංතෘප්ත මේද මට්ටම කාලයක් පුරා වැඩිවීම අපගේ අග්න්‍යාශයට හානිකර වන්නේ ම නිසයි. ඇත්ත වශයෙන්ම, අපගේ අග්න්‍යාශයේ ඇති ඉන්සියුලින් නිපදවන සෛල වන බීටා සෛල වලට සංතෘප්ත මේද හානිකර වේ.
කොලෙස්ටරෝල් ද හානිකර ය. අඩු ඝනත්ව ලිපෝ ප්‍රෝටීන හෙවත් LDL - නරක කොලෙස්ටරෝල් වැඩිවීම හා නිදහස් මුක්ත ඛණ්ඩ විශාල ලෙස සෑදීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බීටා සෛල විනාශ වී යා හැකිය.
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාවේදී සිදුවන්නේ, ඔබගේ සෛල ඉන්සියුලින්වල ක්‍රියාකාරිත්වයට ප්‍රතිරෝධී වීමයි. එසේම ඔබගේ අග්න්‍යාශයට මෙම ප්‍රතිරෝධය ජය ගැනීමට අවශ්‍ය ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් නිපදවීමට නොහැකි වේ. මේනිසා ග්ලුකෝස්, ඔබගේ ශරීරයේ ශක්තිය අවශ්‍ය වී ඇති සෛල තුළට ගමන් කරනවා වෙනුවට ඔබේ රුධිර ප්‍රවාහයේ එකතුවේ.
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව වර්ධනය කිරීම සඳහා ජාන හා පාරිසරික සාධක ද දායක වන බව විශ්වාස කළද මෙය හරියටම සිදුවන ආකාරය අවිනිශ්චිතය. දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇතිවීම හා අධි බර අතර සම්බන්ධයක් ඇති මුත් දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාවෙන් පෙලෙන සෑම කෙනෙකුම අධික බරිකින් යුක්ත නොවේ.
රෝග ලක්ෂණ
ඔබේ රුධිරයේ සීනි මට්ටම ඉහළ යන ප්‍රමාණය අනුව දියවැඩියා රෝග ලක්ෂණ වෙනස් වේ. සමහර අයට, විශේෂයෙන් පූර්ව දියවැඩියාව (prediabetes) හෝ දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති අයට රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන අවස්ථා ද ඇත. පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇතිවිට රෝග ලක්ෂණ ඉක්මනින් පැමිණේ.
පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාවේ සහ දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාවේ වැනි රෝග ලක්ෂණ වන්නේ :
- අධික පිපාසය වැඩිවේ
- මූත්‍රා පිට කිරීමේ වාර ගණන වැඩි වීම
- නිතර කුසගිනි දැනීම
- පැහැදිලි කළ නොහැකි බර අඩු වීම
- මුත්‍රා වල කීටෝන පැවතීම (කීටෝන යනු ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් නොමැති විට සිදුවන මාංශ පේශි හා මේදය බිඳවැටීමේ අතුරු ඵලයකි)
- තෙහෙට්ටුව
- නුරුස්නා බව
- නොපැහැදිලි දර්ශනය
- තුවාල සුව වීම ප්‍රමාද වීම
- විදුරුමස් හෝ සමේ ආසාදන හා යෝනි ආසාදන වැනි ආසාදන නිතර ඇති වීම
සංකූලතා
දියවැඩියාව දිගුකාලීනව පවතින විට සංකූලතා ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වේ. ඔබට දියවැඩියාව වැළදුණු කාලය වැඩිවීම සහ එය පාලනය නොකරන තත්ව යටතේදී සංකූලතා ඇතිවීමේ අවධානම වැඩි වේ. මෙම සංකුලතා ඔබව අබාධිත තත්වයට පත් කිරීමට හෝ මරණය කරා ගෙන ඒමට තරම් ප්‍රභල විය හැකිය. එවන් සංකුලතා වන්නේ,
හෘද වාහිනී රෝග - දියවැඩියාවට පපුවේ වේදනාව (ඇන්ජියිනා), හෘදයාබාධ, ආඝාතය සහ ධමනි පටු වීම ඇතුළු කිරීටක ධමනි රෝග ඇතුළු විවිධ හෘද වාහිනී ආබාධ ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකිය.
ස්නායු හානිය (ස්නායු රෝග) - රුධිරයේ එකතු වී ඇති අතිරික්ත සීනි මගින් ඔබේ ස්නායු පෝෂණය කරන ඉතා කුඩා රුධිර නාලවල (කේශනාලිකා) බිත්තිවලට තුවාල විය හැකිය, විශේෂයෙන් ඔබේ කකුල් වල මෙම තත්වය ඇතිවිය හැකිය. මෙය ඇඟිලි තුඩු හෝ ඇඟිලි තුඩු වලින් ආරම්භ වී ක්‍රමයෙන් ඉහළට පැතිරෙන හිරි වැටීමක්, දැනීම නැතිවීමක්, දැවිල්ලක් හෝ වේදනාවක් ලෙස ඇති වේ.
ප්‍රතිකාර නොකලහොත්, බලපෑමට ලක් වූ අවයවවල සංවේදනය සම්පූර්ණයෙන්ම ඔබට අහිමි විය හැකිය. ආහාර ජීර්ණයට සම්බන්ධ ස්නායු වලට හානි වීමෙන් ඔක්කාරය, වමනය, පාචනය හෝ මලබද්ධය වැනි ගැටළු ඇති විය හැක. පුරුෂයින්ගේ ශිෂ්ණය ඍජු නොවීමට එය හේතු විය හැක.
වකුගඩු හානිය (නෙෆ්‍රොෆති) : ඔබේ රුධිරයේ අඩංගු අපද්‍රව්‍ය පෙරා හරින කුඩා රුධිර නාල පොකුරු (glomeruli) මිලියන ගණනක් වකුගඩු වල අඩංගු වේ. මෙම සියුම් පෙරහන් පද්ධතියට දියවැඩියාව මගින් හානි ඇති කළ හැකිය. නැවත යථා තත්වයට පත් කල නොහැකි ලෙස එම හානිය දරුණු විය හැකි මෙන්ම අවසානයේදී වකුගඩු බද්ධ කිරීමට හෝ ඩයලිසිස් (dialysis) කිරීමට හේතුවන වකුගඩු නරක්වීම දක්වා වර්ධනය විය හැකිය.
අක්ෂි හානි (රෙටිනෝපති) - දියවැඩියාව මගින් දෘෂ්ටි විතානයේ ඇති සිහින් රුධිර නාල වලට හානි කළ හැකි අතර එය අන්ධභාවයට හේතු වේ. දියවැඩියාව ඇසේ සුද සහ ග්ලුකෝමා වැනි බරපතල දෘෂ්ටි තත්වයන් ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි.
පාදවලට ඇතිවන හානිය - පාදවල ස්නායු වලට හානි වීම මෙන්ම පාදවලට රුධිරය ගමන් කිරීම දුර්වල වීම හේතුවෙන් පාදවල විවිධ සංකූලතා ඇතිවේ. ප්‍රතිකාර නොකලහොත්, පැලීම් හා බිබිලි ඇතිවීම මෙන්ම බරපතල ආසාදන ඇති විය හැකි අතර එම තුවාල බොහෝ විට සුව නොවේ. මෙම ආසාදන හේතුවෙන් අවසානයේ ඇඟිලි හෝ පාද කපා ඉවත් කිරීම අවශ්‍ය විය හැකිය.
සමේ ආසාදන - දියවැඩියාව නිසා බැක්ටීරියා සහ දිලීර ආසාදන ඇතුළු සමේ විවිධ ගැටළු වලට ඔබ ගොදුරු විය හැකිය.
ශ්‍රවණාබාධ - දියවැඩියාව ඇති අය තුළ ශ්‍රවණ ගැටලු බහුලව දක්නට ලැබේ.
ඇල්ෂයිමර් රෝගය - දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව හේතුවෙන් ඇල්සයිමර් රෝගය වැනි අමතක වීමේ රෝග වල අවදානම වැඩිවිය හැකිය. ඔබගේ රුධිරයේ සීනි පාලනය දුර්වල වන තරමට අවදානම ද වැඩි වේ. මෙම ආබාධ සම්බන්ධ වන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ විවිධ න්‍යායන් තිබුණද, කිසිවක් තවමත් හරිහැටි ඔප්පු වී නොමැත.
විශාදය - පළමු වර්ගයේ සහ දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයින් තුළ විශාදිය රෝග ලක්ෂණ බහුලව දක්නට ලැබේ.
දියවැඩියාවෙන් වැලකීමට මෙන්ම දියවැඩියාව නිසා හට ගත හැකි සංකූලතා වලක්වා ගන්නට අපට කල හැකි දේ :
ආහාරයට ගන්නා සත්ව නිෂ්පාදන අඩු කිරීම සහ ශාක පදනම් කරගත් ආහාර අනුභව කිරීම සංතෘප්ත මේදය හා කොලෙස්ටරෝල් ප්‍රමාණය අඩු කිරීමට උපකාරී වේ.
එල්ඩීඑල් කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම විශාල ලෙස අඩු කිරීම සඳහා, අප විසින් ට්‍රාන්ස් මේදය (සැකසූ ආහාරවල සහ ස්වාභාවිකවම මස් හා කිරි වල දක්නට ලැබේ), සංතෘප්ත මේදය (ප්‍රධාන වශයෙන් සත්ව නිෂ්පාදන) සහ කොලෙස්ටරෝල් (ආහාර ද්‍රව්‍ය කොලෙස්ටරෝල්) දැඩි ලෙස අඩු කළ යුතුය.
වැඩිවශයෙන් ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් ලබා ගැනීමට අප මහන්සි විය යුතුය. සතියේ බොහෝ දිනවල මිනිත්තු 30 ක් පමණ මධ්‍යස්ථ ඇරොබික්ස් ක්‍රියාකාරකම් හෝ සතියකට අවම වශයෙන් මිනිත්තු 150 ක් මධ්‍යස්ථ ඇරොබික්ස් ව්‍යායාම කිරීම සඳහා ඉලක්ක කරන්න.
දුම්පානය දියවැඩියාව හා හෘද වාහිනී රෝග අවදානම වැඩි කරන නිසා දුම්පානයෙන් ඉවත් වන්න.
සෞඛ්‍ය සම්පන්න ශරීර බරක් පවත්වා ගැනීමට කටයුතු කිරීම.
ඔබට දියවැඩියාව වැලදී ඇත්නම්, රුධිරගත ග්ලුකෝස් මට්ටම පාලනය කර ගැනීම ඉතාම වැදගත් වේ. මේ සදහා ඔබගේ වෛද්‍යවරයා නියම කරන ලෙසට ඉන්සියුලින් භාවිතය හෝ ඖෂධ භාවිතා කල යුතුවනවා. පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයින්ට ඉන්සියුලින් අවශ්‍ය වන අතර, දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයින්ට ඖෂධ මගින් ප්‍රතිකාර කළ හැකි නමුත් ඇතැම් විට ඉන්සියුලින් අවශ්‍ය විය හැකිය. රුධිර පීඩනය පාලනය කිරීම හා පාද හොදින් රැකබලා ගැනීම ද ඉතාම වැදගත්. පාද රැකබලා ගැනීමේදී සුදුසු පාවහන් පැළඳීම, නිරතුරුව පාද පරික්ෂා කිරීම සහ තුවාල ඇතිනම් වෘත්තිය පළපුරුද්ද ඇති අයෙකුගෙන් සාත්තු සේවය ලබා ගැනීම ආදිය කල යුතුය.